Bloei banken begon bij het
verdwijnen van 't loonzakje
Orga nisatie u b il e um ge s ch enkb o ek
Juhileumgeschenkboek: 100 jaar geschiedenis van de Nederlanders
Tot aan het eind van de jaren vijftig kregen
veruit de meeste werknemers hun loon nog
cash uitbetaald: in een loonzakje. Dit werd
de werkgevers echter gaandeweg te om
slachtig en te onveilig en bovendien was er
intussen dankzij bank- en girorekening een
goed alternatief voorhanden. Massaal stapte
iedereen over naar giraal betalen. Geld werd
meer en meer onzichtbaar. Het loonzakje
verdween, de banken bloeiden op.
14
door
Piet van Asseldonk
os van der Lans, een van de schrij
vers van het Rabobank-geschenk-
boek 'Lage landen, hoge spron
gen': "Iedereen kreeg een bankreke
ning en dat heeft de banken geen
windeieren gelegd. Ze werden grote
publieksinstellingen en gingen gaan
deweg alles aanbieden wat met geld te
maken heeft: van sparen tot verzeke
ren en van beleggen tot betalen in bin
nen- en buitenland. De bank werd ie
ders boekhouder. De meeste mensen
hadden, voor zover ze al iets met een
bank te maken hadden, aanvankelijk
alleen een spaarrekening, maar gingen
gaandeweg meer bancaire diensten en
producten afnemen. De banken zijn er
groot door geworden."
Het is de twee Amsterdamse publi
cisten Herman Vuijsje en Jos van der
Lans, die het geschenkboek schreven
opgevallen, dat telkens als de dage
lijkse omgang met geld door nieuwe
(technologische) ontwikkelingen an
ders wordt, dat steeds grote gevolgen
heeft voor de banken. Ze werpen in
dit verband de vraag op wat de ko
mende inburgering van de Chipknip
teweeg zal brengen.
Allemaal Nederlanders
s tand in dt Franse Tijd. maar In dt praktik beilondan rond
1900 nog grott verschillen lutttn rtqio's. Htt wtsttn was
toonaangevend, terwijl rotn elders - toals In htt katholieke
Zuiden letterlijk en figuurlijk aan dt rand van de ,.n :t j
gronden maakten reilen moeilijk en duur. In dt loop
van de eeuw werd Nederland opengelegd voor htt
Zeker vanuit het perspectief van o.
oroudtrs. Zelf kregen
vervlakking en grootschaligheid. Tegen het eind van de eet
hebben we ten hoge mate ven nationale gelijkheid verover
Limburger. Fries of Tukker tljn.
Over de Nederlanders Vuijsje en Van der
Lans schrijven in 'Lage landen, hoge
sprongen' - met als ondertitel 'Bewe
gend Nederland 1898 - 1998' - op een
heel concrete wijze over geld en ban
ken. Geen klassieke geschiedschrijving
rond thema's als politiek, economie
en cultuur, maar veel meer een vlot
leesbaar en kleurrijk geïllustreerd ver
haal over werken, geldbesteding,
huiselijk leven, geloven, vrije tijdsbe
steding en jong zijn in Nederland ge
durende de twintigste eeuw. Vuijsje:
"Meer een boek over Nederlanders
dan over Nederland, meer over men
sen dan over instituten."
Pagina's uit het Jubileumgeschenk
boek.
Omdat er behalve dit geschenkboek
in juni volgend jaar ook nog een offi
ciële geschiedschrijving over 100 jaar
Rabobank verschijnt, komt de ge
schiedenis van de Rabobank in het
boek van Vuijsje en Van der Lans al
leen zijdelings aan de orde. Maar in
het hoofdstuk 'Geld als water' uit hun
boek komt wél de snelle groei van het
bankwezen, waaronder het coöpera
tieve, in deze eeuw aan de orde. De
rond de eeuwwisseling ontstane Boe
renleenbanken en Raiffeisenbanken
waren volgens het schrijversduo een
gevolg "van de enorme vitaliteit die
ons land rond de eeuwwisseling ken
merkte."
Vuijsje spreekt over "een enorme
economische groeispurt in die jaren.
De oprichting van de coöperatieve
banken was geen uiting van wanhoop
na de ernstige landbouwcrisis eind ne
gentiende eeuw, maar juist een teken
van hernieuwd vertrouwen. Meteen
