Ethiek consument wint aan kracht
Profilerende ondernemers
Zomer 1995
Najaar 1995
Willem Lageweg en zoontje op pad
rekening houden met het milieu maar
ook met bijvoorbeeld de mensenrech
ten in de landen waarin bedrijven
goedkoop produceren en kunnen
doen wat ze willen. Maar het hoogte
punt is nog niet bereikt. Actievoer
ders zoals bijvoorbeeld die van
Greenpeace, jarenlang de luizen in de
pels, zijn voor de massa een serieuze
partij in het spel geworden. Met de
Brentspar-affaire die zich afspeelde
zomer 1995 schudde Greenpeace
consumenten in heel Europa wakker.
'Als Shell iets doet dat wij niet willen,
dan kopen we hun benzine niet'. Dat
dwong Shell terug te komen op het
besluit de Brentspar af te zinken in
zee: een voorbeeld van een multina
tional die erom bekend staat zich niet
Bedrijven profileren zich in toenemende mate als bewuste onder
nemers. Dat doen ze door hun marketing en communicatie maar ook
door zich aan te sluiten bij netwerken zoals het internationale Social
Venture Network, waarvan de Rabobank, maar ook Body Shop en Esprit
lid zijn. Op de derde bladzijde van het tweemaandelijks magazine voor
maatschappelijk ondernemen Source staan de lezers, ook meestal be
drijven, met naam en toenaam vermeld. Dat zegt natuurlijk niets over
het handelen van deze bedrijven maar wel dat ze open staan voor
ideeën over maatschappelijk bewustzijn. In het voorjaarsnummer van
dit blad komt overigens voorzitter Herman Wijffels van de Hoofddirec
tie van Rabobank Nederland aan het woord over ethiek: wat doe je wel
en wat niet.
C^ctsr
veel aan te trekken van kritiek en die
nu moest buigen voor de massa.
Het kan wel Andere bedrijven zoals de
Body Shop hadden dat mes op de keel
niet nodig. De Body Shop verkoopt
en maakt producten waarbij het be
drijf rekening houdt met het milieu en
de omstandigheden waaronder de
producten worden gemaakt. En daar
mee behalen ze nog een behoorlijke
winst ook: de nieuwe succesformule
voor marktbewerking? En verder:
Geen kinderarbeid of fabrieken in
staten met geweldadige regimes. In
bijvoorbeeld Birma een onderneming
draaien is tenslotte "in één bed slapen
met de militaire bewindvoerders",
aldus een Heineken-bestuurder, die
terugkijkt op het staken van de activi
teiten onder eigen merk in dat land in
1996 na een oproep van de stichting
X min Y.
"Voor de Rabobank is bewust en
verantwoordelijk ondernemen ook
niet nieuw", argumenteert Willem La
geweg. "Wij zijn begonnen als een
coöperatie van boerenondernemingen
die dus al gewend waren aan succes
door onderlinge samenwerking en be
langenbehartiging. Winst is nooit het
eerste oogmerk van de bank geweest
en een dirigistisch beleid evenmin.
Dat geeft ons een voorsprong op die
andere bedrijven die altijd hebben ge
handeld volgens het kapitalistische,
Angelsaksische economische model.
Bedrijven moeten zich realiseren dat
ze naast het maken van winst een ver
antwoordelijkheid hebben voor de sa
menleving."
Hoewel Lageweg zich altijd bewust
is geweest van zijn verantwoordelijk
heid als burger/ondernemer/commu-
nicator voor de kwaliteit van het
"Verantwoord ondernemen
is 'in'" beweert Greenpeace
voorlichter René Danen.
Inderdaad, want sinds
Shell moest buigen voor de
massale protesten van
consumenten in heel Euro
pa en de olietanker Brent
spar niet mocht afzinken is
het duidelijk: de consu
ment heeft macht. Maakt
een bedrijf producten die
op een voor de massa
schadelijke wijze tot stand
zijn gekomen, dan blijven
ze liggen en draait het be
drijf verlies.
Het eerste succes van
Greenpeace op korte ter
mijn, noemt Danen de Brentspar,
want: "In een paar weken tijd was het
hele idee om de olietank af te zinken
afgewenteld, terwijl in de jaren 80 de
boycotten tegen Shell in Zuid-Afrika
weinig effect hadden. Shell bleef daar
toen ondanks protesten van actie
voerders tegen apartheid zitten. Bij
de Brentspar was dat heel anders.
Toen konden we de consumenten
oproepen om geen Shellbenzine
meer te tanken. De benzine
was het machtsmiddel
van de consument. En
bovendien vindt iedereen het bela
chelijk dat een bedrijf een olietanker
in zee wil afzinken, terwijl de meeste
huishoudens hun best doen om hun
afval gescheiden aan te leveren. Dus
de kritiek en het machtsmiddel zijn
zeer concreet. Die combinatie werkt:
Doorslaggevend was het moment
dat Shell Duitsland veertig procent
minder dagomzet had gemaakt van
wege de Brentspar."
Greenpeace start de protesten tegen
de kernproeven van de Franse presi
dent Chirac bij Mururoa in de Stille
Oceaan. Danen:"Consumenten be
gonnen spontaan de Franse wijnen
te boycotten.Ze hebben hun eigen
kracht gezien. Wij hebben daar niets
aan hoeven doen."
