Economen Rabobank: lage
rente houdt voorlopig nog aan
Algemeen
De rente staat op een historisch diepte
punt. De Nederlandse kapitaalmarktrente
daalde in januari zelfs even tot 3,73%.
En hoewel die rente in februari door een
onverwacht sterke groei in de Verenigde
Staten en de begrotingsproblemen in
Japan weer wat opliep tot bijna 4%,
is er alle reden om aan te nemen dat de
rente de komende jaren laag blijft.
Stafgroepeconomen Paul van de Ven
en Jitzes Noorman leggen uit waarom.
Nederlanders kopen
steeds meer op de
pof, meldde het
CBS onlangs. En ook de
hausse op de hypotheken-
markt houdt onverminderd
aan. Meer leningen, hogere
bedragen. Ongetwijfeld een
gevolg van de huidige lage
debetrente die consumenten
aan banken en andere kre
dietverstrekkers moeten be
talen voor geleend geld.
"Er zijn drie belangrijke fac
toren die de rente bepalen",
begint Noorman. "De econo
mische groei, de inflatie en
het overheidstekort. Zijn die
alle drie laag, dan is ook de
rente laag." De inflatie - zeg
maar de algemene prijsstij
ging - ligt op dit moment in
het eurogebied onder de 1%.
De verwachting is dat die
laag zal blijven. Noorman:
"Als je een relatief lage eco
nomische groei hebt van
Rabokrant Extra
rond de 2%, dan is de vraag
naar producten minder
hoog. Daardoor zullen de
prijsstijgingen beperkt blij
ven." Ook de toenemende
internationale concurrentie
voorkomt prijsstijgingen,
aldus Noorman. "Willen be
drijven zich niet uit de markt
prijzen, dan zullen ze de prij
zen laag moeten houden."
Lage overheidstekorten
Behalve inflatie en economi
sche groei speelt de wereld
wijde daling van de over
heidstekorten een grote rol
bij de totstandkoming van
het rentepercentage, aldus
Van de Ven. "Het is logisch
dat het rentepercentage
stijgt naarmate de vraag
naar kapitaal toeneemt en
vice versa. Bedrijven lenen
geld om te investeren, maar
ook overheden doen een be
roep op die kapitaalmarkt.
Dit laatste neemt behoorlijk
af nu de overheidstekorten
zijn verminderd. Bij de lan
den binnen de EMU mag
dat tekort niet hoger zijn
dan 3%. Italië bijvoorbeeld
had in 1991 nog een tekort
van 10%, nu ligt dat onder
de 3%. Een tamelijk indruk
wekkende prestatie."
In het verleden zijn de over
heidstekorten fors hoger ge
weest, herinnert zich Van de
Ven. De dalingen van de
laatste jaren hebben volgens
hem alles te maken met een
andere manier van econo
misch denken. "Eind jaren
zeventig waren én de inflatie
én de economische groei én
de overheidstekorten erg
hoog. De gedachte toen
was: pomp er maar geld in,
druk maar bankbiljetten,
dan stimuleer je de vraag en
dan komt het vanzelf wel
goed. Maar dat bleek alleen
op de korte termijn te wer
ken."
Toegenomen vertrouwen
Inmiddels hebben veel lan
den hun boekhouding dus
aardig op orde. Amerika
heeft zelfs een overschot op
de overheidsbegroting. Ook
de vooruitzichten in Europa
zijn goed. Het vertrouwen
in het monetair beleid, dat
gericht is op het laag hou
den van de inflatie, is sterk
toegenomen, vertelt
Noorman: "Door de vor
ming van de EMU valt nu
ook een aantal Zuid-
Europese landen onder het
beleid van de Europese
Centrale Bank. Italië en
Spanje bijvoorbeeld, die
eerst veel minder streng in
de leer waren, moeten zich
nu aan het stringente beleid
houden dat Nederland en
Duitsland al voerden. Dat
heeft vertrouwen in een laag
blijvende inflatie vergroot."
Naast deze fundamenteel
economische ontwikkelin
gen noemt Van de Ven nog
een andere, door sentiment
gedreven verklaring voor de
lage rente: de kapitaalvlucht
naar het westen als gevolg
van de financiële crises in
Azië, Rusland en Zuid
Amerika. "Om risico te ver
mijden hebben veel beleg
gers hun geld daar wegge
haald en geïnvesteerd in
veilige Westerse obligaties."
Pensioenfondsen
Al met al redenen genoeg
om aan te nemen dat de
rente voorlopig laag zal blij
ven, zo menen Noorman en
Van de Ven. Voor eind dit
jaar verwachten ze dat de
kapitaalmarktrente nog
steeds op zo'n 3,75% zal
staan. Toch heeft die lage
rente behalve voordelen
voor huizenkopers en an
dere investeerders ook nade
len. Zo is sparen niet meer
zo aantrekkelijk en kunnen
met name pensioenfondsen
er last van krijgen. "Als het
rendement op de ingelegde
premies laag is, dan kan het
zijn dat een pensioenfonds
straks zijn verplichtingen
niet meer kan nakomen.
Ze zullen dus op hun hoede
moeten zijn. Reden tot pa
niek is er niet. Zeker ook
omdat pensioenfondsen de
afgelopen jaren door het
gunstige beursklimaat be
hoorlijk wat reserves heb
ben kunnen opbouwen."
11
BBP-groei wereld
BBP groei
0,0
70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 jaar
OESO overheidstekorten als %BBP
5,0
4,5
4,0
3,5
3,0
2,5
2,0
1,5
1,0
0,5
0,0
80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97
Inflatie Nederland
ïi
Inflatie
10
9
8
7
6
5
4
3
2
0
■1
70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 jaar
10-jaars rente op Nederlandse staatsobligaties
12,0
11,5
11,0
10,5
10,0
10-jaars rente
70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 jaar
