Inhoudsopgave Bestuursverslag Corporate governance
4.4.7 Clementie (forbearance)
De Rabobank heeft beleid ontwikkeld om ieder kwartaal haar
clementie portefeuille te monitoren. Clementie kan vertaald
worden met 'forbearance'en deze portefeuille bestaat uit de
klanten van de Rabobank waarvoor forbearance maatregelen
zijn getroffen. De maatregelen onder deze noemer bestaan
uit concessies aan debiteuren die nu of in de nabije toekomst
moeite hebben om hun financiële verplichtingen na te komen.
Onder concessie wordt een van de volgende maatregelen
verstaan:
Een aanpassing van de eerdere voorwaarden van een over
eenkomst die een debiteur wegens financiële problemen
niet kan nakomen ('problematische leningen') om te zorgen
voor voldoende betalingscapaciteit. De aanpassing zou niet
zijn toegekend als de debiteur niet in financiële problemen
zou verkeren.
Een volledige of gedeeltelijke herfinanciering van een proble
matische lening, die niet zou zijn toegekend als de debiteur
niet in financiële problemen zou verkeren.
Voorbeelden zijn uitstel van aflossing en verlenging van de
termijn van de faciliteit. Rationale voor de focus hierop is
gelegen in de zorgen van de Europese toezichthouders over de
verslechtering van de kwaliteit van de portefeuille; forbearance
maatregelen zouden deze verslechtering van de portefeuille
kunnen camoufleren doordat debiteuren langer aan hun
financiële verplichtingen kunnen voldoen door de concessies.
De identificatie van forbearance maatregelen wordt voor de
zakelijke lening portefeuille gedaan aan de hand van het Loan
Quality Classification framework, waarbij geldt dat forbearance
maatregelen alleen van toepassing zijn op de geclassificeerde
portefeuille. Wanneer forbearance maatregelen worden toege
past op een debiteur, dan wordt de debiteur per definitie door
Bijzonder Beheer behandeld. Tot slot dienen posten onder de
forbearance noemer tot twee jaar na het herstel van niet-pres-
terend naar presterend te worden gerapporteerd. Deze periode
van twee jaar wordt 'forborne met proeftijd' genoemd.
4.4.8 Ontwikkelingen vastgoedportefeuille
De commercieelvastgoedportefeuille van de Rabobank in
Nederland wordt beheerd door FGH Bank en de lokale Rabo-
banken. De markt in commercieel vastgoed liet in 2015 enkele
Jaarrekening Rabobank Groep Jaarrekening Rabobank Pillar 3
tekenen van herstel zien. Zo steeg de vraag van vastgoedge
bruikers naar kantoren en bedrijfsruimte licht, maar blijft deze in
historisch perspectief laag. Het aanbod van lege panden daalt,
zowel voor kantoren als voor winkelruimte. Oorzaak hiervan is
echter niet een sterk aantrekkende vraag, maar extra initiatieven
om lege panden te transformeren, in combinatie met een lage
nieuwbouwproductie. Huurprijzen staan echter buiten de kern
locaties in de grote steden nog steeds onder druk. Hierdoor
tekent zich steeds nadrukkelijker een splitsing af tussen
kansloze, kansarme en kansrijke objecten. Langetermijntrends
als vergrijzing, het 'nieuwe werken' en online winkelen spelen
hierbij ook een grote rol. Ook de komende jaren zal de druk
op winkelvastgoed aanhouden, waarbij vooral ketens in het
middensegment van de markt het lastig hebben. Aan de beleg
gingskant ontwikkelt de vraag zich positief, waarbij zowel bin
nenlandse als internationale beleggers zeer actief zijn. De lage
rente en een beperkt rendement in andere beleggingsseg
menten, stimuleren investeringen in vastgoed. Alle segmenten
zijn daarbij in trek bij beleggers. In de huidige marktomstandig
heden laat de kwaliteit van de kredietportefeuille commercieel
vastgoed in met name de tweede helft van het jaar tekenen
van stabilisatie zien, waarbij de eerder genoemde splitsing in de
markt verschillen op deelsectorniveau vertoont.
Binnen Rabobank Groep wordt de Nederlandse portefeuille
commercieel vastgoed sinds enkele jaren met verhoogde
aandacht beheerd. Hetfïnancierings-, revisie- en taxatie-
beleid is de afgelopen jaren aangescherpt. In het kader van
'Eén Rabobank', een visie waarin de Rabobank haar activiteiten
bundelt voor een optimale klantbediening, is begin 2015
gecommuniceerd dat FGH Bank binnen de Rabobank als exper
tisecentrum zal worden geïntegreerd. De voorbereidingen
voor dit proces zijn in volle gang. De onderstaande tabel geeft
inzicht in de kredietportefeuille commercieel vastgoed in
Nederland op 31 december 2015.
De sector projectontwikkeling is aanvullend separaat in beeld
gebracht. De kredietverlening door de Rabobank in deze sub
sector was met 1,9 (2014: 2,3) miljard euro relatief gering.
De commercieel vastgoedportefeuille van de Rabobank in
Nederland is in 2015 verder gekrompen, voornamelijk ten
gevolge van aflossingen, uitwinning/afboeking, verkoop van
leningen en een lagere risicobereidheid.
201 Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening