Resultaatontwikkeling
Rabo Vastgoedgroep het expertisecentrum voor vastgoedbeleggingen. Het optimaal benutten van de
distributiekracht van de Rabobank en het vergroten van kennis op het gebied van vastgoedbeheer zullen
bijdragen aan de groei van het beheerd vermogen. De ontwikkeling van woningen, de ontwikkeling van
commercieel vastgoed, de financiering van vastgoed en het beleggen in vastgoed zullen in een aantal
geselecteerde landen verder worden vormgegeven.
Gewijzigde marktomstandigheden in vastgoed
Ook in de vastgoedmarkt werden de effecten van de verslechterde economische vooruitzichten zicht
baar. De consument nam als gevolg van de crisis een afwachtende houding aan. Hierdoor ontstond
een mismatch tussen vraag en aanbod en nam het aantal te koop staande nieuwbouwwoningen toe.
Daarnaast nam de betaalbaarheid van woningen in Nederland af, onder meer door de gestegen
hypotheekrente. Deze ontwikkelingen resulteerden bij de ontwikkelingsactiviteiten in een daling van
het aantal verkochte woningen en, in mindere mate, in druk op de verkoopmarge. Ook in Frankrijk was
sprake van een verslechterende woningmarkt door de economische omstandigheden.
De onzekerheid in de vastgoedmarkt bij de financieringsactiviteiten mondde uit in een afnemend
aantal transacties. De transacties waren ook van bescheidener omvang. Desondanks heeft de FGH Bank
zijn toppositie in de Nederlandse vastgoedfinancieringsmarkt weten te behouden. Omdat voor risico een
hogere prijs moet worden betaald, verbeterde bij FGH Bank de rentemarge op nieuwe financieringen.
Voorts was in de markt sprake van een afnemende vraag naar traditionele vastgoedbeleggings
producten, waardoor de resultaten van Bouwfonds REIM onder druk kwamen te staan.
Nieuw merkenbeleid
De vastgoeddivisie heeft in 2008 haar merkenbeleid aangepast. De naam Rabo Bouwfonds werd
veranderd in Rabo Vastgoedgroep en voor de buitenlandse markten in Rabo Real Estate Group.
Om de verschillende klantgroepen beter te kunnen bedienen werd de divisie Development gesplitst
in Bouwfonds Property Development en MAB Development. Bouwfonds Property Development
ontwikkelt integrale woongebieden en kleinschalige multifunctionele projecten. De commerciële
vastgoedontwikkelaar MAB Development richt zich op de ontwikkeling van winkels, kantoren, hotels
en grootschalige multifunctionele projecten.
De divisie Finance bedient via FGH Bank professionele vastgoedklanten als beleggers, handelaren,
projectontwikkelaars, bouwers en vastgoedfondsen. Naast financieringen biedt FGH Bank, via dochter
onderneming FGH Vastgoed Expertise, vastgoedadviesdiensten aan.
De divisie Investment Management structureert, plaatst en beheert vooral niet-beursgenoteerde
vastgoedfondsen en vastgoedgerelateerde financiële producten. Bouwfonds REIM stelt diensten ter
beschikking voor particuliere en institutionele beleggers.
Uitbreiding samenwerking met Rabobank
In het verslagjaar werd door de Rabo Vastgoedgroep de samenwerking met andere onderdelen van de
Rabobank Groep verder geïntensiveerd. Bij de verkoop van nieuwbouwprojecten wordt thans nog
nauwer samengewerkt met de lokale Rabobanken. Dit is van belang voor de groei van het marktaandeel
in hypotheken van de Rabobank in grote steden. Daarnaast werd voortgebouwd op het in 2007 gestarte
project Eigen Steen. Bij dit project ontzorgt de Rabo Vastgoedgroep de lokale Rabobanken op het
gebied van eigen vastgoed. Met lokale Rabobanken werd een groot aantal overeenkomsten gesloten
met betrekking tot ontwikkelingsprojecten voor nieuwe bankkantoren. Ook via de divisie Investment
Management werd een aantal initiatieven met Rabobank opgestart, waaronder het opzetten van
beleggingsfondsen met een agrigerelateerd karakter.
Na de integratie van de drie arbeidsvoorwaardenpakketten, bereikte de Rabo Vastgoedgroep in 2008
één gezamenlijke cao vooralle medewerkers van de Rabo Vastgoedgroep. De nieuwe cao bevat een
pakket arbeidsvoorwaarden dat past bij haar ambitie om een aantrekkelijke vastgoedwerkgever in
Nederland te zijn en bevat onder meer de introductie van een nieuwe, groene leaseregeling en studie
afspraken over telewerken. In 2008 werd aangifte gedaan tegen een aantal verdachten, waaronder
ex-medewerkers, in verband met de vastgoedfraude in de zogenaamde 'Klim-Op'-affaire. In 2008 zijn
binnen de Rabo Vastgoedgroep de verschillende bestaande gedragscodes van de divisies, zowel
nationaal als internationaal, geharmoniseerd tot één uniforme gedragscode.
50
Rabobank Groep Jaarverslag 2008
Verdeling aantal verkochte
woningen in 2008
per land
Nederland
Frankrijk
Duitsland
Overig
Kredietportefeuille
in miljarden euro's
2004 2005 2006 2007 2008
Vooral in Nederland minder woningen verkocht
Vooral door een behoorlijke afname van verkoop in
Nederland, en in mindere mate in Frankrijk, daalde
het aantal verkochte woningen bij Bouwfonds
Property Development. In het verslagjaar werden
8.746 (13.173) woningen verkocht, waarvan 68%
in Nederland.
MAB Development leverde voor 76.778
(223.782) m2 commercieel vastgoed op. Door de
gewijzigde marktomstandigheden werd in 2008
minder vastgoed in aanbouw genomen. Eind 2008
had MAB Development voor 536.993 (570.970) m2
commercieel vastgoed in aanbouw.
Groei kredietportefeuille gerealiseerd in
eerste maanden 2008
Bij FGH Bank bedroeg de nieuwe productie in het
verslagjaar 4,8 miljard euro. De brutokrediet-
portefeuille steeg met 22% tot 16,5 (13,5) miljard
euro. Deze groei werd vooral in de eerste maanden
van 2008 gerealiseerd. De nettokredietportefeuille,
na syndiceringen, nam met 17% toe tot 14,6 (12,5)
miljard euro. De omvang van de aflossingen
bedroeg 2,2 miljard euro. De portefeuille bestaat
voor 76% uit beleggingsfinancieringen.
Aankopen leiden tot toename beheerd vermogen
Het beheerd vermogen in vastgoed bij Bouwfonds REIM steeg in 2008 met 35% tot 6,8 (5,1) miljard euro.
De stijging is onder meer het gevolg van de aankoop van het netwerk van kabelbedrijf CAIW ten behoeve
van het Rabo Bouwfonds Dutch Communication Infrastructure Fund en de verwerving van een winkel
portefeuille van Unibail-Rodamco door IEF Capital. Ook nam de portefeuille toe als gevolg van de
overname van een vastgoedgerelateerde leningenportefeuille.
Baten nemen af met 31%
In 2008 daalden de totale baten met 31% tot 459 (670) miljoen euro. Ondanks de toename van het
renteresultaat bij FGH Bank door de groei van de portefeuille nam het renteresultaat met 9% af tot 78
(86) miljoen euro. De provisies namen toe met 74% tot 33 (19) miljoen euro als gevolg van een stijging
van de vermogensbeheerprovisies bij Bouwfonds REIM. De gedaalde verkoop van het aantal woningen
had een neerwaarts effect op de overige baten. Door een daling van de projectresultaten namen de
overige baten met 38% af tot 348 (565) miljoen euro.
Bedrijfslasten stijgen met 3%
In het verslagjaar namen de totale bedrijfslasten met 3% toe tot 363 (352) miljoen euro. De personele
bezetting steeg met 3% tot 1.743 (1.700) fte. Als gevolg van deze groei namen de personeelskosten met
1% toe tot 220 (217) miljoen euro. Mede dooreen toename van de automatiseringskosten en de advies-
kosten stegen de andere beheerskosten met 7% tot 131 (122) miljoen euro.
si
Verslag raad van bestuur
