'2003 buitengewoon interessant'
52 Rabobank Groep Jaarverslag 2003
Marktrisicio
Het marktrisico betreft de waardeveranderingen van de handelsporte
feuille als gevolg van wijzigingen in de rente en in de valuta- en aande
lenkoersen. De Rabobank Groep berekent en consolideert het risico
dagelijks en limiteert dit via een verfijnd stelsel. Op geconsolideerd
niveau wordt het risico weergegeven door de zogenaamde Value at Risk.
Deze maatstaf geeft, op basis van historische gegevens, het maximaal
mogelijke verlies bij een gegeven betrouwbaarheidsniveau onder
'normale'marktomstandigheden. In 2003 is een zogenoemd 'component
Value at Risk-systeem'ingevoerd. Dit maakt het mogelijk om de bijdrage
van een bepaalde entiteit aan de totale Value at Risk te bepalen. Event-
riskscenario's meten de uitwerking van forse trendbreuken in de markt
ontwikkelingen. Bovendien worden nog andere uit statistische modellen
afgeleide maatstaven door handelaren en de afdeling Risicomanagement
gebruikt om op elk moment van de dag de posities te kennen. De Value
at Risk schommelde in 2003 tussen EUR 11 (10) miljoen en EUR 18 (15)
miljoen, met een gemiddelde van EUR 14 (13) miljoen.
Renterisico
Naast het marktrisico in de handelsomgeving loopt de Rabobank een
structureel renterisico in haar balans. Dit renterisico vloeit voort uit het
uiteenlopen van de looptijden van uitzettingen en middelen. De ont
wikkeling van de korte rente is het afgelopen jaar stabiel geweest, op
een laag niveau. Daarentegen heeft de lange rente een zeer grillig
verloop laten zien. Door deze sterke schommelingen en het feit dat de
lange rente het afgelopen jaar de laagterecords van 1999 benaderde, is
het aantal vervroegde aflossingen in de laatste maanden van het jaar
sterk gestegen. Het risico op langere termijn wordt gemeten en
beheerst aan de hand van de Equity at Risk, de gevoeligheid van de
marktwaarde van het vermogen voor veranderingen in de rente. De
Income at Risk meet en beheerst het risico op korte termijn. Dat is het
bedrag aan rentewinst dat met een betrouwbaarheidsgraad van 97,5%
op jaarbasis maximaal 'in de waagschaal'wordt gesteld. In het verslag
jaar bedroeg het'maximale risico'zo'n 3,5% van het renteresultaat.
Liquiditeitsrisico
De Rabobank Groep heeft de afgelopen jaren gewerkt aan een forse
diversificatie van haar fundingbasis. Bij het aantrekken van middelen is
het accent daartoe verlegd van andere commerciële banken naar
centrale banken, geldmarktfondsen, pensioenfondsen en vermogens
beheerders. Aan de actiefzijde van de balans is het accent verschoven
naar snel liquide te maken activa. In 2003 is een groepsbrede wereldwijde
liquiditeitsrapportage ingevoerd, waardoor het liquiditeitsrisico op
groepsniveau nog beter kan worden gemonitord. Liquiditeitsrisico is
een organisatiebrede aangelegenheid en wordt centraal gemanaged
door Group Treasury.
Operationeel risico
Het operationele risico betreft directe of indirecte verliezen uit hoofde
van onjuist gehanteerde of tekortschietende processen en systemen,
foutief handelende mensen of externe gebeurtenissen. Medio 2003 is
een groepsbreed operationeel risicobeleid geïntroduceerd. De invoering
hiervan is in volle gang. Begonnen is met het realiseren van enerzijds
decentrale databases bij alle entiteiten om operationele incidenten te
registreren, en anderzijds met een rapportagestructuur om alle opera
tionele verliezen in een centrale database te registreren. Daarnaast is
'Als het risico voor een gewone financiering we altijd een minderheidsbelang. Op dit participeren. Ze zijn relatief goedkoop
te groot is, kunnen lokale banken bij ons moment hebben we EUR 130 miljoen te verkrijgen. In 2004 hopen we opnieuw
aankloppen voor risicodragend vermogen. belegd vermogen in 30 bedrijven. Het jaar op een interessant investeringsjaar. Onze
Dat doen we vooral bij bedrijfsoverdrachten, 2003 was succesvol voor ons. Juist in ambitie is een goede portfolio te bouwen
management buy-outs, management buy- deze tijd, nu het economisch wat minder met mooie bedrijven. Op die manier
ins en bedrijfsuitbreidingen. Daarbij nemen gaat, is het interessant om in bedrijven te willen we bijdragen aan de groei en de
Ii
Risico, rendement en vermogen
gestart met het beschikbaar stellen van geavanceerde instrumenten om
een solide operationeel risicobeheer binnen de entiteiten mogelijk te
maken. Centraal uitgangspunt binnen het operationele risicobeleid blijft,
dat het management van de onderscheiden eenheden binnen de
Rabobank Groep verantwoordelijk is voor de ontwikkeling van beleid,
processen en procedures voor het beheersen van het operationele risico,
passend binnen het groepsbeleid.
Assurantierisico
Bij Interpolis is het risicobeheer met name gericht op het assurantierisico.
Door middel van de daarvoor geëigende technieken worden de risico's
van (nieuwe) producten ingeschat en de ontwikkeling van de risico's
gevolgd. Daarmee bewaakt de verzekeraar ook dat met voldoende
zekerheid aan toekomstige verplichtingen kan worden voldaan en dat
calamiteiten financieel kunnen worden opgevangen. Interpolis houdt in
haar beleid sterk rekening met mogelijke rampscenario's.
Aanpassingen in de BISII-regelgeving
Het Bazelse Comité voor het toezicht op banken is momenteel in de
afrondende fase beland van vergaande voorstellen tot herstructurering
van de solvabiliteitsrichtlijnen. Deze voorstellen moeten uiteindelijk door
de nationale toezichthouders, bij ons De Nederlandsche Bank, worden
omgezet in nationale regelgeving. Doelstelling is te komen tot een
flexibel raamwerk dat meer in lijn ligt met interne risicobeheersings
maatregelen en dat in een meer genuanceerde weging van kredietrisico's
resulteert. Naar verwachting zal dit leiden tot een definitief kapitaal
akkoord (BIS II) halverwege 2004, in te voeren per eind 2006. Ook binnen
het huidige kapitaalakkoord (BIS I) moeten banken ten minste voldoen
aan de vermogenseisen van de toezichthouder. De Rabobank Groep doet
daar een schep bovenop en kiest voor een ruime vermogensbuffer van
de hoogste (tier 1) kwaliteit, tot uitdrukking komend in een tier 1-ratio van
ten minste 10. In 2003 bedroeg de tier 1-ratio 10,8. Dat dit een comforta
bele buffer is, blijkt uit de nieuwe vergaande voorstellen uit hoofde van
BIS II. Gegeven het traditioneel lage (krediet)risicoprofiel komen de nieuwe
kapitaalseisen voor de Rabobank duidelijk lager uit dan de huidige.
Economisch kapitaal
Het kapitaalakkoord bepaalt dat banken kapitaal dienen aan te houden
voor alle risico's die ze lopen. De Rabobank Groep bepaalt de omvang
van dit aan te houden economisch kapitaal aan de hand van de meest
geavanceerde statistische methoden. Deze brengen de onverwachte
verliezen (waarvoor economisch vermogen moet worden aangehouden)
in kaart, onder de veronderstelling van een bepaalde graad van waar
schijnlijkheid waarmee deze verliezen zich zouden kunnen voordoen.
De Rabobank Groep wil de hoogste (AAA) rating behouden. Deze rating
impliceert dat ratinginstituten de kans dat de bank failleert vrijwel uitge
sloten achten. Daarom legt de Rabobank de lat hoog bij de bepaling
van het economische kapitaal, want voor een hoge rating is een hoger
economische kapitaal nodig. Bij de berekening van dat kapitaal speelt
ook de spreiding van de risico's een belangrijke rol. Bij een betere
professionaliteit van het wholesalebedrijf. en begeleiding van directeurengrootaan-
Gelukkig weten ook externe partijen en
adviseurs ons te vinden. Wat dat betreft
is de overname van Rembrandt Fusies
Overnames gunstig voor ons. Zij zijn
gespecialiseerd in maatwerkadvisering
deelhouder bij bedrijfsoverdracht en
bedrijfsuitbreiding. Zij adviseren, wij
participeren. Een prima combinatie.'
Cilian Jansen Verplanke, directeur Rabo Participaties