resultaten gunstig, bij onder druk
staande prijzen.
Voor de vrije produkten waren de prijzen
over het algemeen hoger dan in het
voorgaande jaar, hetgeen tot betere
resultaten leidde. De kleinere gewassen
kenmerkten zich door een gunstige groei
en een goede kwaliteit.
De kg-opbrengsten per ha van de diver
se gewassen lieten onder meer door de
verschillen in neerslag een grote variatie
zien.
De inkomens op de akkerbouwbedrijven
toonden een forse verbetering ten
opzichte van de voorafgaande jaren.
Het gemiddelde bedrijfsresultaat bleef
desondanks nog steeds negatief.
Tuinbouw
Ten opzichte van het hoge niveau van de
afgelopen jaren daalden de investerin
gen in de tuinbouwsector. Enige druk op
de prijzen en onzekerheid over de vraag-
ontwikkeling, over de gasprijzen en over
de kosten van de nog te verwachten
milieu-investeringen zullen hieraan heb
ben bijgedragen. Vooral bij de glas
groenten zijn belangrijke vorderingen
gemaakt bij het oplossen van de milieu
problematiek, onder andere door het
omschakelen op substraatteelt. In de
bloemisterij wordt inmiddels ruim 10%
van de snijbloemen op substraat
geteeld.
De glastuinbouwbedrijven kenden in
1990 wisselende resultaten. Bij de glas
groenten waren de resultaten sterk
afhankelijk van het teeltplan. De prijzen
van vleestomaten en van rode en groene
paprika's waren in de eerste helft van het
jaar zeer teleurstellend. De opbrengsten
van de meeste andere produkten lagen
op een hoger niveau dan in het voor
gaande jaar. De kostenstijging kon wor
den gecompenseerd door een toene
ming van de produktie. De uitvoer van
glasgroenten steeg in 1990 met onge
veer 13%, waarbij de grote Duitse vraag
een belangrijke rol speelde.
De vraag naar sierteeltprodukten stijgt
nog steeds, maar omdat het aanbod
sneller dreigt toe te nemen bestaat in de
markt geen ruimte voor een stijging van
de prijzen.
De Rabobank toont
grote betrokkenheid bij
het tot stand brengen
van milieuvriendelijke
produktiemethoden
Garantieprijzen in de
landbouwsector: een
dilemma voor de politiek.
evenals in het buitenland het geval is.
Hierdoor kon de export niet verder stij
gen. Deze ontwikkeling had negatieve
gevolgen voor de prijsvorming.
tief goed jaar terugzien. De eierprijzen
bleven redelijk op niveau, waaraan de
afneming van de capaciteit in de EG in
1989 zeker heeft bijgedragen.
Mede door dalende voerprijzen hebben
de inkomens in deze sector zich in gun
stige zin ontwikkeld.
De slachtpluimveehouderij liet een ver
sneld toenemende produktie zien, in
overeenstemming met een verbeterde
afzetpositie. In deze sector, die te kam
pen had met toenemende ziektedruk,
was de inkomenssituatie over het alge
meen gunstig.
Overigens wordt door het ontbreken van
duidelijkheid over te stellen milieu- en
welzijnseisen nog een enigszins afwach
tende houding aangenomen. De inten
sieve veehouderij staat voor de omvang
rijke taak om in de komende jaren haar
milieubelasting terug te dringen. De
Rabobankorganisatie is op tal van terrei
nen betrokken bij het realiseren van
milieuvriendelijke produktiemethoden.
De uitvoer van glasgroen
ten steeg met 13%.
Het (vergrote) Duitse
afzetgebied speelde daar
bij een belangrijke rol.
De inkomens bij de snijbloemenbedrij-
ven kwamen verder onder druk te staan.
De champignontelers hebben een aan
zienlijke groei van het teeltoppervlak
gerealiseerd. Dat heeft geleid tot een
druk op de prijzen. Als gevolg hiervan
heeft de rentabiliteit zich niet kunnen
handhaven.
Bij de vollegrondsgroentebedrijven zijn
de opbrengsten in 1990 gestegen. Door
een kleiner aanbod en toegenomen
exportmogelijkheden was er ruimte voor
prijsstijgingen. De verbreding van het
assortiment in de richting van meer luxe
groenten heeft een positieve bijdrage
geleverd aan het perspectief van het
gespecialiseerde bedrijf.
In de fruitteelt wordt nog steeds veel
geïnvesteerd in het vervangen van ver
ouderde plantopstanden. Het areaal
appels en peren neemt dan ook weer toe.
De prijsvorming over het lopende sei
zoen is bevredigend. Enkele bedrijven
zijn zwaar getroffen door nachtvorst in
de bloeiperiode.
Na enige jaren van stagnatie steeg de
uitvoer van bloembollen in 1990 duide
lijk. Ondanks enige afname van het pro-
duktieareaal ontstond geen ruimte voor
een verbetering van de prijzen. Door het
sterk gestegen areaal staan de prijzen
van lelies thans ook onder druk.
Bij de boomkwekerijen is het areaal de
afgelopen jaren sterk gegroeid. Als
gevolg hiervan dreigt een overproduktie,
Visserij
Het EG-beleid ten aanzien van visquota
zorgde voor een beperking van de
vangstmogelijkheden van de grote zee
visserij. De bedrijfsvoering in deze sector
kende een verdergaande internationali
satie. De prijzen stonden als gevolg van
de lage dollarkoersen onder druk.
In de kottervisserij begon de daling van
het aantal schepen zich in 1990 te mani
festeren, met name bij de rondvisvloot.
De eerste resultaten van het sanerings-
beleid werden zichtbaar. De stelselmatig
sterk dalende vangstquota voor rondvis
zijn hier debet aan. De vangstmogelijk
heden voor de kottervisserij verschilden
wezenlijk met het voorafgaande jaar;
vooral gespecialiseerde schol- en tong
vissers kenden goede vangstmogelijkhe
den bij een sterk verhoogd tongquotum
en een iets lager scholquotum.
HANDEL, INDUSTRIE EN
DIENSTVERLENING
De groei van het omzetvolume in het
midden- en kleinbedrijf bedroeg 4%,
slechts een fractie onder de stijging in
het uitzonderlijk goede jaar 1989.
De export steeg nog sneller dan de op
zichzelf al expansieve binnenlandse
bestedingen. Het exportaandeel in de
totale afzet van het midden- en kleinbe
drijf bedraagt nu bijna 20%, tegen ruim
40% bij het grootbedrijf. Geprofiteerd
kon worden van de gunstige economi
sche ontwikkeling in Duitsland.
Het midden- en kleinbedrijf is sterk
gericht op de zich in 1990 gunstig ont
wikkelende markt van consumptiegoede
ren en intermediaire leveringen.
De afzetgroei van de laatstgenoemde
categorie bleef wat achter door toene
mende importen.
Ook daaruit kan worden afgeleid dat de
voortgaande internationalisatie en spe
cialisatie een belangrijke rol spelen in de
ontwikkeling van de kleine en middel
grote bedrijven. De uitvoer van het mid-
Akkerbouw
Na heel moeilijke jaren is in het oogst
jaar 1989/1990 een duidelijk herstel van
de opbrengsten in de akkerbouw opge
treden, echter zonder dat de vooruitzich
ten voor deze sector lijken te verbeteren.
Het herstel vond plaats ondanks verder
dalende prijzen voor marktordeningspro-
dukten. Als gevolg van het overschrijden
van de garantiedrempel voor granen in
de EG, was er sprake van een prijsdaling
met 3%.
Bij de fabrieksaardappelen leidde de
nachtvorst in het voorjaar tot zeer lage
fysieke opbrengsten, die een zware aan
slag op het bedrijfsresultaat van de boe
ren in de Veenkoloniën betekenden.
Bij de suikerbieten waren de oogst-
18
