Internationale en
nationale economie
Het jaar 1989 werd gekenmerkt door
een hoge economische groei, mone
taire verkrapping en fors gestegen
renteniveaus. Deze ontwikkeling
betekende in ons land een sterke
investeringsgroei en omzetstijging
in het bedrijfsleven. Door de ver
beterde koopkracht nam de binnen
landse consumptie flink toe.
INTERNATIONALE OMGEVING
In het afgelopen jaar zette de economi
sche expansie in de wereld zich verder
voort. In de industrielanden werd op
nieuw een zeer bevredigende economi
sche groei bereikt van 3,5%. Het groei
tempo lag in de Verenigde Staten, het
Verenigd Koninkrijk en Canada duidelijk
lager dan in de overige industrielanden.
Dat kwam voort uit de onevenwichtig
heden in hun internationale handelsver
keer, die een verkrapping van het beleid
nodig maakten. Daarentegen was de
groei in Continentaal Europa hoger. De
ontwikkelingen daar werden geleid door
de Bondsrepubliek Duitsland, die haar
groei zag toenemen tot ruim 4%, het
hoogste cijfer in vele jaren. Andermaal
wist dit land goed in te spelen op de
dynamische ontwikkelingen elders in de
wereld. De Japanse economie expan
deerde iets minder dan in het jaar
ervoor; een belangrijke factor hier was
de toeneming van de invoer.
Een opmerkelijk element van de huidige
langdurige expansie is dat, ondanks een
aanzienlijke inflatoire druk in enkele lan
den, de inflatie over het algemeen
beperkt is gebleven. Verschillende facto
ren hebben hieraan bijgedragen. Aller
eerst hebben de monetaire autoriteiten
hun verkrappend beleid vroegtijdig
ingezet om de opwaartse prijsdruk
tegen te gaan. De omgekeerde rente
structuur, die zich in de loop van 1989 in
een aantal landen voordeed, en de
geschetste vertraging van de groei hou
den hiermee verband. Voorts zijn onder
invloed van de toenemende internatio
nale concurrentie de loonstijgingen in
veel landen gematigd gebleven. Daar
naast heeft de hoge investeringsgroei,
Nederland versterkte
haar internationale
De export bracht versnel
ling in de economische
vooruitgang.
die een belangrijk kenmerk was van de
economische ontwikkelingen in de
laatste jaren, geresulteerd in een uitbrei
ding van de produktiecapaciteit.
Zorgwekkend blijft evenwel, dat de
omvangrijke externe onevenwichtighe
den van de industrielanden zijn blijven
bestaan. Het tekort op de lopende reke
ning van de betalingsbalans van de
Verenigde Staten en de overschotten
van West-Duitsland en Japan hebben
zich op een zeer hoog en op langere
duur onhoudbaar niveau gehandhaafd.
Dat blijft daardoor een schaduw werpen
op de internationale financiële markten.
In de meeste ontwikkelingslanden was
de economische groei in 1989 lager dan
in het jaar ervoor. Voor een deel was dit
een direct gevolg van de verminderde
expansie van enkele industrielanden,
voor een deel echter ook van de stijging
van de internationale rentes, waardoor
de verplichtingen over hun externe
schuld toenamen. Het initiatief van de
Amerikaanse Minister van Financiën,
Brady, om het commerciële bankwezen
te bewegen tot het verlenen van schuld
verlichting aan de grote debiteurenlan-
den heeft in het afgelopen jaar geleid
tot drie overeenkomsten, waarvan die
met Mexico de belangrijkste was.
Overigens bleek daarbij, dat dergelijke
operaties uiteindelijk slechts in een ge
ringe mate daadwerkelijk leidden tot een
De Nederlandse econo
mie heeft volop mee kun
nen profiteren van de
groeiversnelling. die zich
in de wereldeconomie
voordeed.
aanzienlijke verbetering van de krediet
waardigheid van deze schuldenlanden.
Het afgelopen jaar gaf eveneens belang
wekkende ontwikkelingen te zien in wat
tot dan toe als de communistische
wereld werd aangeduid.
De ontwikkelingen in de meeste
Oostbloklanden in vooral de laatste
maanden van 1989 voltrokken zich in
adembenemend tempo en zullen naar
verwachting een economisch herstruc
tureringsproces tot gevolg hebben, dat
mogelijk uitmondt in een vrije(re) markt
economie.
Op korte termijn zal het aanpassings
proces moeilijk zijn. Op langere termijn
echter kunnen door het doorbreken van
de starre produktiestructuren en de
omvorming van een plan- naar een
markteconomie, belangrijke groei-
impulsen ontstaan. Het is waarschijnlijk,
dat bij de economische herstructurering
van Oost-Europa een groot beroep zal
worden gedaan op kapitaal en technolo
gie van het Westen. Met name het
Westeuropese bedrijfsleven zal hiervan
kunnen profiteren. De verschillen in
afstand en cultuur tussen Oost- en
West-Europa zijn immers betrekkelijk
gering.
Door de ontwikkelingen in het Oostblok
lijkt het 'oude' continent een zekere ver
jongingskuur door te maken. Ook de
toenemende integratie van de EG door
middel van het opheffen van de binnen
grenzen, de coördinatie van het econo
misch beleid en de liberalisatie van het
kapitaalverkeer hebben de verschillende
economieën in de afgelopen jaren in
een stroomversnelling gebracht.
