zich iets beneden het gemiddelde, terwijl in de
sector semi-overheid/onderwijs een daling werd
genoteerd.
Op de valreep van 1 987 presenteerde het
Ministerie van Economische Zaken de beleidsnota
'Ruim baan voor ondernemen'. Daarin werd onder
meer een nieuwe kredietregeling voor het midden-
en kleinbedrijf aangekondigd welke het
rentabiliteitsperspectief boven de
solvabiliteitseisen stelt. Te zamen met een
aanzienlijke beperking van de administratieve
rompslomp brengt de nieuwe regeling een
verbetering van de bestaande overheidsgarantie,
ook voor starters. Naar onze verwachting zullen
bedrijven met goede plannen nu eerder in
aanmerking kunnen komen voorfinanciering
onder staatsgarantie.
Rabobank Garantiefonds
In het verslagjaar is door de aangesloten banken
wederom op ruime schaal gebruik gemaakt van de
mogelijkheden van het Rabobank Garantiefonds.
Op basis van een garantie van dit fonds
verstrekten lokale Rabobanken achtergestelde
leningen aan ongeveer 625 starters c.q.
doorstarters uit het midden- en kleinbedrijf en uit
de agrarische sector. Deze waren daardoor in
staat een bedrijf te beginnen of een nieuwe
activiteit in hun bedrijf te ontwikkelen. Het
overgrote deel van deze aanvragen was afkomstig
uit het midden- en kleinbedrijf, te weten ruim
80%. De overige hadden betrekking op de
agrarische sector. Het totale bedrag van
achtergestelde leningen bedroeg in het verslagjaar
ruim f 26 miljoen; een stijging van circa 10%. De
garantiestelling bereikte een niveau van meer dan
f 47 miljoen. Het gemiddelde bedrag van de
stimuleringslening nam toe van f 39.000 in 1 986
tot f42.000 in 1987.
Woningmarkt
Op de woningmarkt heerste in 1 987, evenals in de
twee voorgaande jaren, een positief klimaat.
Zowel de huizenprijzen als de rentestand maakten
de aankoop van een woning aantrekkelijk.
Bovendien verschoof de lastenverhouding tussen
huren en kopen verder ten gunste van kopen.
Ten opzichte van 1 986 steeg het aantal aan- en
verkooptransacties met circa 3%, bij een prijs
stijging van 3%. In 1 986 groeide het aantal
40
30
20
10
1983 1984 1985 1986 1987
Kredietbestand naar sectoren
in procenten
agrarische bedriiven
overige bedri|ven
particulieren
transacties echter nog met 1 5%, bij een prijs
stijging van 5%. Aldus begint zich een stabilisatie
van zowel het transactie- als het prijsniveau af te
tekenen. Het lijkt er op dat de inhaalvraag van de
voorafgaande jaren enigszins is uitgewerkt en dat
de woningmarkt een nieuw evenwichtsniveau zal
gaan bereiken.
De verder toegenomen belangstelling voor een
koopwoning had positieve gevolgen voor de
woninghypotheekmarkt. Bovendien heeft onze
organisatie haar marktaandeel ondanks de
scherpe concurrentie ten minste kunnen
handhaven door maximaal in te spelen op de
voorkeuren bij cliënten voor met name lange
rentefixatietermijnen. Door de Rabobank-
organisatie werden in 1 987 met f 9.449 (8.708)
miljoen dan ook 9 (1 7)%meer nieuwe leningen
aan particulieren verstrekt. Het uitstaande
bedrag nam toe met 8 (9)%.
Aflossingen
Met aflossingen op leningen was in het verslagjaar
een bedrag gemoeid van f 1 6,4 14,5) miljard.
Vanzelfsprekend hingen deze overwegend samen
met de contractueel overeengekomen terug
betalingen. Verder had een substantieel deel
betrekking op schuldvernieuwingen, veelal in
verband met omzetting in leningen met een ander
18
rentetype. Ook onderlinge transacties binnen de
agrarische sector verklaren het hoge bedrag aan
aflossingen, zij het minder dan in 1 986.
Financiering in rekening-courant
Het financieringsbedrag in rekening-courant is in
het verslagjaar opnieuw flink toegenomen. Ultimo
1 987 was op deze wijze f 0,9 (0,8) miljard meer
opgenomen dan een jaar eerder. Het uitstaande
bedrag beliep f 1 5,7 (14,8) miljard.
De investeringen van veel niet-agrarische
bedrijven en ook de relatief lage korte rente
vormen de verklaring voor deze ontwikkeling.
Consumptieve kredietverlening
De consumptieve bestedingen in ons land zijn in
1987 niet onbelangrijk toegenomen.
De belangstelling van particulieren voor
consumptief krediet bleef, na de reeds opgetreden
inhaalbeweging, onverwacht hoog. Het grootste
deel van deze vraag wordt door de plaatselijke
banken doorgeleid naar De Lage Landen BV.
De uitstaande portefeuille bij deze dochter
instelling steeg met 1 5 (20)% tot f 882 (770)
miljoen.
Totale kredietverlening
De totale uitstaande kredietverlening van de
Rabobankorganisatie aan de private sector beliep
ultimo 1 987 f 99,1 (93,5) miljard. Het hiermede
corresponderende groeipercentage daalde licht
tot 6,0 (7,7)%. Dit hangt onder meer samen met
het feit dat de Nederlandse Scheeps-
hypotheekbank NV in 1 986 voor het eerst bij de
consolidatie werd betrokken. Van het totale
bestand stond 26,3 (27,2)% uit bij agrarische
bedrijven, 33,9 (33,8)% bij handel, industrie en
dienstverlening en 39,8 (39,0)% bij particulieren.
Overige uitzettingen
Het effectenbezit van onze organisatie werd
verder uitgebreid. Ultimo 1 987 was hiermede een
bedrag van f 9,3 (7,4) miljard gemoeid. Niet meer
dan een fractioneel gedeelte hiervan kan worden
toegerekend aan ons aandelenbezit. De forse
toeneming hangt deels samen met een
definitiewijziging krachtens welke thans ook
commercial paper en certificates of deposit onder
deze uitzettingen zijn gerangschikt.
De portefeuille schatkistpapier nam in het
verslagjaar af van f 4,3 miljard tot f 3,4 miljard.
Aan bankiers was ultimo 1 987 f 22,6 (21,7)
miljard verstrekt.
Internationale kredietverlening
Van de totale activa van f 145,5 (1 39,7) miljard
had f 30,9 (29,5) miljard betrekking op
verstrekkingen aan niet-ingezetenen. De
internationale kredietverlening stond in guldens
gemeten vanzelfsprekend onder druk van de
waardedaling van de dollar. Ondanks deze
negatieve invloed trad echter een duidelijke groei
op. Een slechts bescheiden en verder afnemend
deel van onze buitenlandse portefeuille stond -
hoofdzakelijk in de interbancaire sfeer - uit op de
zogenaamde schuldenlanden. Het overgrote deel
had betrekking op Europa en Noord-Amerika.
Financieringen aan buitenlandse overheden
nemen af ten gunste van die aan internationale
bedrijven en goederenstromen. Onze kantoren in
het buitenland hebben ondanks de sterke
internationale concurrentie een belangrijke groei
in de kredietverlening kunnen bereiken.
Gezien vanuit onze doelstelling als coöperatieve
bankorganisatie stemt de voorspoedige ontwik
keling van het kredietbedrijf tot tevredenheid.
n
1983 1984 1985 1986 1987
Groei kredietverlening en toevertrouwde middelen
Aangesloten banken
x f 1 miljard
kredietverlening
toevertrouwde middelen
19
