een zeker aantal instellingen aangegrepen.l) Onze landbouw heeft echter tot
dusver nog uiterst weinig met deze moeilijkheid te kampen gehadHet grond
bezit is hier zoodanig verdeeld dat zeer groote geldleeningen op land weinig
voorkomen. Wear deze benoodigd zijn is dan dikwijls door splitsing van het
onderpand en verdeeling over een zeker aantal leeningen met eenige kosten,
die op het geheel niet zwaar drukken, het doel te bereiken. In den laatsten
tijd komen enkele groote hypotheekaanvragen op ontginningen voor.
Een bezwaar van geheel anderen aard doet zich echter gelden wanneer het
betreft zeer kleine bedragen, zooals zij vooral in streken, waar de grond nog weinig
waard is en de ontginning door kleine boeren plaats vindt, veelvuldig worden
aangevraagd. Het zijn deze geldleeningen, welke ook de particuliere rentenier
in den regel niet wenscht. Ze geven hem te veel moeite, de inning der rente
geeft last. Ook instellingen willen zich dikwijls met dit crediet om dezelfde
reden niet bezig houden, wijl de administratiekosten van een klein bedrag al
dezelfde zijn als van een groot, maar de te verkrijgen baten uiterst gering.
Toch heeft de ervaring geleerd, dat, hoewel tal van instellingen hier te lande
het minimum eener geldleening tot' 1000 gulden of zelfs 2000 hebben beperkt,
andere zich aan dit zeer kleine grondcrediet niet hebben onttrokken. Somwijlen
is de overweging deze geweest dat ten slotte de populariteit van de hypotheek
banken er door wordt gebaat, wanneer voor elk bedrag daar kan worden aange
klopt, terwijl tusschenpersonen, die aanvankelijk voor kleine bedragen daar
plaatsing hebben gevonden zich ook later tot die hypotheekbank wenden
wanneer het gaat om grootere en voor de instelling meer voordeelige beleggingen.
Zonder twijfel heeft deze of soortgelijke overweging bij onderscheidene instel
lingen gegolden; uit de jaarverslagen der hypotheekbanken is af te leiden
dat meer dan ëéne ook kleine leeningen niet afwijst.
Bij de instellingen, welke zich in het bijzonder de behoeften van het
landelijk grondcrediet aantrekken, zooals de Duitsche Landschaften, is soms het
laagste bedrag zeer gering. Bij de Silezische Landschaft waren in 1909 1263
leeningen gesloten op goederen beneden 5 H.A. waarvan 60 stuks tot bedragen
van 100 tot 500 Mark2 3). De bovenvermelde Landschaftachtige instelling te
Groningen had in 18 harer voorwaarden de bepaling dat de directie geen
voorschotten gaf op onderpanden van minder dan 600 gulden waarde, hetgeen
bij 50 °/o beleening dus op een minimum van 300 gulden neerkomt.
Heeft de ervaring geleerd dat mede door de levendige mededinging van
9 Volgens de evenaangehaalde Duitsche Statistiek kwamen bij de Duitsche hypo
theekbanken in 1912 391 leeningen boven 1000000 Mark voor.
2) Zeitschrift für Agrarpolitik Juli 1910.
3) Uit- het nog bestaande register blijkt, dat ettelijke leeningen van 300, 500,
800 gesloten zijn.
