betaling van het overschot eischen totdat het statutaire maximum weer is be
reikt. Of in de practijk van deze bepaling veel gebruik wordt gemaakt is te
betwijfelen. De ervaring van 25 jaar, bij een zeer groot aantal leeningen opge
teur dikwijls tot gedeeltelijke afbetaling niet bij machte en volgt gedwongen
van geldleening wegens slecht onderhoud van het onderpand of wegens waarde
daling als gevolg daarvan tot herschatting of verkoop over te gaan, zijn waarde
daarbij blijft behouden. Het toezicht van inspecteurs werkt uitnemend voorbe
hoedend. Het heeft niet zelden onvoorzichtige, soms misleidende handelingen
der schatters aan het licht gebracht, welke dan ter kennis worden gebracht
van het register- van taxateurs der Vereeniging van Directeuren.
De rapporten van herschattingen en inspecties vormen een materiaal, dat
natuurlijk niet voor openbaarheid vatbaar is, maar van het grootste belang is
voor den grondslag, waarop de pandbriefuitgifte berust.
Naast deze maatregelen bestaat een der meest werkzame in de regelmatige
mededeeling in de jaarverslagen der hypotheekbanken van de uitkomsten der
gedwongen verkoopingen van onderpanden onder vermelding van de oorspronke
lijke schatting, alsmede van die der vrijwillige verkoopingen van onderpanden,
voorzoover de directies daarover gegevens kunnen verkrijgen. Ook dergelijke
gegevens worden vaak door de banken, ook degene, die ze niet in de ver
slagen mededeelen, aan het register van taxateurs medegedeeld met de namen
der schatters, waardoor wederom betere beoordeeling mogelijk 'wordt. In de
laatste jaren overwinnen de hypotheekbanken steeds meer den zeer verklaarbaren
schroom om deze mededeelingen in de jaarverslagen te doen. Natuurlijk
komen bij nauwkeurige beschouwing van deze mededeelingen wel ter dege
voor den dag fouten van de schatters, ook wel bij gedwongen verkoopingen
verliezen, die de Bank ten gevolge daarvan heeft geleden. Aangenaam is
het nooit dergelijke gegevens te verstrekken. Het is verleidelijker die onaan
gename zijden wat weg te doezelen. Toch is dat voor den grondslag der
instellingen verkeerd. Juist deze verplichting, hetzij gevolg van een statutair
daan door de directie der Nederlandsche Hypotheekbank, leidt slechts tot de
kennisneming van één dergelijk geval. Bij groote waardedalingen is de debi
verkoop. Evenwel in plaats van deze herschatting wegens vermoedelijke waarde
daling vindt er in den regel eene plaats wanneer de leening een vijf of tiental
jaren heeft geloopen en ze weder voor een zekeren tijd zal worden verlengd.
Daarnaast wordt steeds meer door de banken een stelsel van geregelde in
spectie der onderpanden toegepast waardoor slecht onderhoud aan het licht
komt, dat in een regel na opmerkingen van de zijde der bank wordt verbeterd
en waarbij tegelijkertijd de waarde van het onderpand wordt nagegaan en een
zeer werkzame controle op de taxateurs wordt uitgeoefend. Het ligt voor de
hand, dat het uiterste middel om op grond van niet nakoming der voorwaarden
61
