karakter van tusschenpersonen hebben aangenomen. Zoodra de voorwaarden,
waaronder haar crediet wordt gegeven door de pandbriefhouders, gunstiger
worden, is onmiddellijk het gevolg dat, wegens de groote mededinging, de voor
waarden aan geldnemers aangeboden, eveneens gunstiger worden en omgekeerd.
Elke handeling daarom, welke het vertrouwen in de pandbrieven verzwakt,
heeft onmiddellijk een terugslag op de voorwaarden, waaronder gelden worden
verleend aan de bouwnijverheid. Over het algemeen is de ontwikkeling van
het crediet, dat aan de pandbrieven is gegeven, in ons land gunstig geweest.
Een bedrag van 500 millioen is voor ons land niet gering. Het hypotheek-
bankwezen is b.v. in Duitschland zeer ontwikkeld en wordt door verschillende
bepalingen zeer begunstigd. De groei van de welvaart is daar. aan de beleg
ging in pandbrieven zeer bevorderlijk geweest, terwijl de reusachtige uitbreiding
van vele steden de krachten van deze instellingen zeer in beslag hebben genomen.
In 1912 was het gezamenlijke pandbrievenbedrag der hypotheekbanken 10.989
millioen Mark 1), wat, rekening houdende met de verhouding van de bevolking,
slechts ongeveer een vijfde hooger is dan hier te lande. In Frankrijk, waar een
feitelijk monopolie heerscht op het gebied van het grondcrediet voor het Crédit
Foncier de France, is het totaal bedrag der hypothecaire leeningen in 1913:
2.572.944.71 7 francs, hetgeen vermeerderd met dat der in liquidatie zich bevin
dende Banque hypothécaire de France ad 97.774.467 maakt 2.670.719.184.
Dit bedrag is ruim twee en een half maal zoo groot als dat hier te lande
door hypotheekbanken is beleend, terwijl de bevolking van Frankrijk bijna
7 maal zoo groot is als die van ons land.
Toch blijven in de verzorging van het grondcrediet ten behoeve van den
huizenbouw leemten over. In de eerste plaats heeft de ervaring geleerd, dat de
hypotheekbanken, in het belang ook van de haar toevertrouwde gelden, tal
van onderpanden moesten uitsluiten, met name de groote blokken van arbeiders
woningen in verschillende kleine plaatsen. Niet zelden vestigt zich daar een
belangrijke nijverheid, welke vele krachten eischt. De bevolking neemt sterk
toe, arbeiderswoningen zijn in grooten getale noodig. Zijn de plaatsen reeds
van grooten omvang zooals Enschedé, Tilburg, Hengelo, dan worden dergelijke
groepen arbeiderswoningen, wegens de huur welke zij kunnen opleveren, een
behoorlijk verkoopbaar onderpand, wanneer althans het onderhoud niet te
wenschen overlaat. Ze worden dan door onderscheidene hypotheekbanken ook
als onderpand aangenomen. Anders is het echter in zeer kleine plaatsen. De
hypotheekbanken zijn daar minder bereid te beleenen. Indien plaatselijke spaar
banken of andere soortgelijke instellingen het niet doen, is daar voor dergelijke
blokken arbeiderswoningen weinig crediet te verkrijgen.
51
9 In de officieele statistieken zijn de cijfers eenigszins afwisselend.
