Zeilsteen, 17e eeuw.
Eenvoudig Engels kompas waarvan de roos, ter voorkoming van ex
tra slijtage aan de kompaspen, kan worden vastgeklemd. Waar
schijnlijk gebruikt als rijtuigkompas in de vorige eeuw.
Stuk natuurlijk magneetsteen gebruikt om een kompasnaald mee te
magnetiseren. Deze stenen werden gebruikt voordat men in staat
was magnetisme door middel van een elektrische spoel in een naald
op te wekken.
Nederlands Scheepvaartmuseum, Amsterdam
pagina 27
Noordelijk Scheepvaartmuseum, Groningen
pagina 4
Zeilsteen, 17e eeuw.
Noordelijk Scheepvaartmuseum, Groningen
pagina 27
Deviatiekompas door W. Heath te Devonport, Engeland, 1855.
Gebruikt om de deviatie (afwijking veroorzaakt door het scheeps-
magnetisme) te bepalen.
Nederlands Scheepvaartmuseum, Amsterdam
pagina 4
Penkompas, 1866.
Kompasroos zonder naald waarmee de gezeilde koers en de af geleg
de weg door middel van pennen in gaten konden worden vastgelegd.
Noordelijk Scheepvaartmuseum, Groningen
pagina 27
Thomsonkompas met 8 naalden zonder compensatiemiddelen. Ge
noemd naar de uitvinder Sir William Thomson (zie de inleiding). Kom
pas is cardanisch en verend opgehangen. Gebruikt vanaf circa 1870
tot in de 20e eeuw.
Noordelijk Scheepvaartmuseum, Groningen
pagina 6
Hangkompas, door P. Pieterze te Harlingen, 18e eeuw.
Dit kompas is ook van onderen afleesbaar. Het hing in de kooi van de
schipper, zodat deze ook daar kon controleren of het schip de goede
koers volgde.
Fries Scheepvaartmuseum, Sneek
pagina 45
Draagbaar kompas. Geschikt voor boot- en loodskompas.
Eind 19e eeuw.
Noordelijk Scheepvaartmuseum, Groningen
pagina 6
Peilkompas, door Dirk Metz te Amsterdam, 1750.
Kompas voor gebruik aan land door landmeters.
Het kon op een statief worden geplaatst en is voor
zien van een viertal vizieren.
Nederlands Scheepvaartmuseum, Amsterdam
pagina 45
Azimuthkompas, 19e eeuw.
Geschonken aan de Stuurmansharmonie in 1857. Gebruikt voor het
vinden van de variatie (de hoek tussen richting geografische en mag
netische noordpool). Zonder compensatiemiddelen.
Noordelijk Scheepvaartmuseum, Groningen
pagina 6
Kompas in koperen ketel, begin 18e eeuw.
Het huis is cardanisch opgehangen in een houten
kist met schuifdeksel. Het kompas werd gebruikt
op het stoomschip de Nijverheid dat de beurtdienst
van Sneek op Amsterdam onderhield.
Fries Scheepvaartmuseum, Sneek
pagina 45
Standaard kompas in koperen nachthuis, circa 1890.
Afkomstig van de Engelse radarsleepboot ’Isaac Wilson’ gebouwd in
1889 te North Shields door Hopple co. Groot 123 brt, reder Grange
mouth and Forth Towing Co. te Grangemouth. Aldaar gesloopt circa
1952.
Noordelijk Scheepvaartmuseum, Groningen
pagina 22
Droog kompas van Nederlandse makelij in houten nachthuis, 1850.
Het kompas kon door een olielamp worden verlicht, de afvoer van de
rook en walm is aan de linkerzijde van de afbeelding zichtbaar.
Nederlands Scheepvaartmuseum, Amsterdam
pagina 51
Droog kompas, door F. Smeding te Enkhuizen, in houten huis, begin
20e eeuw.
Het kompas is afkomstig van Pieter Jelies Zeldenrust uit Molkwerum,
die op de Staverse jol K-47 voer.
Fries Scheepvaartmuseum, Sneek
pagina 22
Droog stuurkompas in houten huis met een ovaal kijkglas, 19e eeuw.
Fries Scheepvaartmuseum, Sneek
pagina 51
Vloeistofkompas in koperen nachthuis, 1e kwart 20e eeuw.
Omstreeks 1936 gebruikt op de douanebotter ’Pietemella de Snooi’.
Nederlands Scheepvaartmuseum, Amsterdam
pagina 22
Droog kompas van Engelse makelij in geel koperen ketel, 19e eeuw.
De kompasketel is cardanisch opgehangen.
Fries Scheepvaartmuseum, Sneek
pagina 51
Vloeistofkompas dat van onderen werd afgelezen
en dat wegens ruimtegebrek op kleine schepen in
het plafond van de stuurhut werd gemonteerd.
20e eeuw.
Noordelijk Scheepvaartmuseum, Groningen
Het samenstellen van de foto-collage in dit jaarverslag is tot stand gekomen in samenwerking met het Nederlands Scheepvaartmuseum te Amsterdam, het Noordelijk Scheepvaartmuseum te Groningen en het
Fries Scheepvaartmuseum te Sneek.
55 I Friesland Bank Jaarverslag 1993
