hopen echter dat een ontwikkeling in die
richting zich niet doorzet.
De Nederlandse economie
Het conjunctuurverloop in Nederland stemt in
grote trekken overeen met dat in de overige
Westeuropese landen. De toename in volume
van het bnp, die in 1990 nog 4 bedroeg,
vlakte af tot 1,9 in 1991Dat deze vertraging
in Nederland in vergelijking met andere lidstaten
van de EG nogal meevalt, vindt zijn oorzaak in
de verheugende groei van onze export en in de
toename van onze binnenlandse consumptie.
In de afgelopen twintig jaar zijn er regelmatig
sombere analyses van onze export gemaakt. De
zwakke plekken in onze export, zoals die in
dergelijke analyses werden opgesomd, zijn: de
eenzijdige samenstelling van het pakket, het
betrekkelijk laagwaardig niveau en de beperkte
geografische spreiding. Bij de eenzijdige
samenstelling wordt gerefereerd aan het grote
aandeel van de voedings- en genotmiddelen, de
bulkchemie en de minerale brandstoffen in ons
exportpakket. Het betrekkelijk laagwaardig
niveau heeft betrekking op het feit, dat onze
export veelal bestaat uit halffabrikaten en
consumptiegoederen en relatief weinig uit
hoogwaardige kapitaalgoederen. Wat de
beperkte geografische spreiding van onze
export betreft, met een aandeel van 29 in het
totaal is deze sterk op Duitsland gericht. Door
deze zwakke plekken zou onze export
kwetsbaar zijn. Nu willen wij deze analyse niet
bagatelliseren. In de kern is deze juist. Maar
steeds weer heeft de export onze
verwachtingen overtroffen. Het was de export
die onze economie uit de recessie van 1981 en
1982 haalde. Het is ook de export geweest, die
in het afgelopen jaar een verder inzakken van de
economische groei heeft voorkomen. Over het
gehele jaar genomen steeg namelijk de export
in waarde met 4,5 Een groei, die uitstak
boven de gemiddelde toename van de
wereldhandel. Belangrijk voor onze export blijft
het kostprijsniveau, dat bepaald wordt door
onder andere de ontwikkeling van de
loonkosten. En voorts de commerciële
slagvaardigheid van onze exporteurs. Afgaande
op de resultaten is dat misschien een factor die
meer gewicht in de schaal legt dan de
produktsamenstelling van ons exportpakket.
De binnenlandse consumptie heeft eveneens
nog sterk bijgedragen aan onze economische
groei. In volume gemeten steeg de
binnenlandse consumptie in 1991 met 3,2
Een toename die opvallend is, omdat de
koopkracht van grote groepen van de
Nederlandse bevolking in 1991 is gedaald.
Immers de gemiddelde contractloonstijging
bedroeg over het afgelopen jaar 3,3 terwijl
de inflatie uitkwam op 3,9 Deze stijging van
de consumptie is derhalve mede mogelijk
gemaakt doordat er meer op krediet werd
gekocht. Per saldo steeg het uitstaande
consumptieve krediet in het verslagjaar dan ook
met 7,2 Uiteraard namen dientengevolge de
besparingen af. Uit het oogpunt van de
spaargeldontwikkeling was voor het
Nederlandse bankwezen 1991 derhalve een
minder goed jaar dan 1990.
Belangrijk als signaal voor de toekomst is het
verloop van de conjunctuur over het verslagjaar.
Wat bij analyse daarvan opvalt is dat, naarmate
het jaar vorderde, de toename van de
consumptieve bestedingen terugliep. Het
noteren waard is ook, dat de index voor het
consumentenvertrouwen aan het einde van het
81 Friesland Bank Jaarverslag 1991
