het algemeen een goed jaar. Zowel de omzet
als de export van de bedrijven in deze provincie
stegen in het afgelopen jaar met 3 Van de
Friese bedrijven draaide 91 met winst, terwijl
72 van de ondernemingen het rendement
voldoende acht. Investeringen en
werkgelegenheid namen in 1989 procentueel
evenveel toe als in het jaar 1988. Verheugende
ontwikkelingen, ware het niet dat vooral de
omzet en exportcijfers van de Friese bedrijven
enkele procenten minder toenamen dan het
landelijk gemiddelde. De negatieve ontwikkeling
in de voor Friesland belangrijke zuivelindustrie is
hiervoor gedeeltelijk verantwoordelijk. Voorts
dient bedacht te worden dat bepaalde
bedrijfstakken, zoals de chemische industrie die
landelijk de groei mede bepalen, in Friesland
ondervertegenwoordigd zijn. Daarnaast kunnen
enkele grote bedrijven die in een bepaald jaar
veel of weinig hebben geïnvesteerd de
vergelijkende cijfers sterk beïnvloeden. Ten
slotte speelt ook het ervaringsfeit een rol, dat de
regio in het algemeen later profiteert van
gunstige nationale of internationale
conjuncturele ontwikkelingen. Alhoewel de
groei van de Friese economie dus wat
achterblijft bij het landelijk gemiddelde is het
aantal investeringsaanvragen dat in aanmerking
komt voor de Investeringspremieregeling (IPR)
in Friesland in 1989 verheugend gestegen. Zo
hebben in het afgelopen jaar 95 bedrijven IPR-
subsidie ontvangen betrekking hebbende op
een totale investering van bijna f317 miljoen. In
1988 hebben 61 Friese bedrijven voor f 185
miljoen geïnvesteerd in het kader van de IPR-
regeling. Het gaat hier uiteraard slechts om een
deel van de investeringen in Friesland, namelijk
die voor IPR-subsidie in aanmerking komen.
Het betreft in het algemeen nieuwe projecten of
uitbreiding van bestaande bedrijven, die
belangrijk zijn voor de versterking van de
economische structuur en de werkgelegenheid.
Gelet op de positieve effecten van regionale
investeringsfaciliteiten, zoals de IPR-regeling,
op de bedrijvigheid in het Noorden, is het van
groot belang dat deze worden gehandhaafd.
Het huidige beeld van Friesland wordt in
economisch opzicht sterk bepaald door de
problemen in de landbouw, De bedrijvigheid in
Friesland is immers voor ongeveer een derde
gedeelte afhankelijk van de landbouw en de
daarmee verwante industrieën. Vooral in de
agrarische industrie is nog een proces van
herstructurering aan de gang, waarbij nieuwe
samenwerkingsvormen worden onderzocht. De
inkomenspositie van de veehouders was in het
algemeen nog goed in het verslagjaar al moet in
de komende jaren met een verlaging van de
melkprijs en met een kostenstijging op de
bedrijven rekening worden gehouden. De
financiële resultaten in de akkerbouw waren,
vooral door de al jaren lage graanprijzen,
wederom teleurstellend. Bij vele akkerbouwers
zijn de financiële reserves thans tot een kritisch
niveau gedaald. In een aantal gevallen zal,
wanneer er structureel geen uitzicht op een
winstgevende exploitatie is, tot
bedrijfsbeëindiging moeten worden besloten. In
sommige gevallen kan ook door
bedrijfsuitbreiding worden gepoogd de
gewenste schaalvergroting en een meer
rendabele exploitatie te bereiken. Het belang
van de samenleving bij een levensvatbare
akkerbouw is te groot om deze sector geheel
aan zijn lot over te laten.
De hierna volgende beschouwing over de
ontwikkeling van enkele bedrijfssectoren is
gebaseerd op de samengevoegde jaarrekening.
