M
31 Deo. 1949 31 Dcc. 19.50
Geblokkeerd tegoed 20.1 nihil
Optietegoed Kui nihil
Beleggingstegoed 95.3 614
125.4 61.4
De uit de voorschriften der geldsanering voortspruitende geblokkeerde-
en optierekeningen zijn derhalve afgewikkeld, terwijl ook de beleggingsreke
ningen t'oor een belangrijk deel zijn geliquideerd. Deze rekeningen zullen 11a
twee jaar geheel uit de boeken der banken verdwenen zijn.
Onder beleggingen van boerenleenbanken worden o.a. begrepen het
bezit aan effecten, leningen op lange termijn aan publiekrechtelijke lichamen,
aan coöperaties en aan andere rechtspersonen, en de hypotheken. Het effecten
bezit steeg met 15.6 millioen tot 148.8 millioen, de leningen aan publiek
rechtelijke lichamen (gemeenten en waterschappen) namen in 1950 toe met een
bedrag van 3.7 millioen. De behoefte aan kapitaal voor investeringen was dit
jaar weer van betekenis. De leningen aan coöperatieve verenigingen, kerken,
scholen voor landbouwhuishoudonderwijs en andere instellingen stegen met
ongeveer 12.1 millioen.
Uit de stijging van het bedrag der hypotheken met 40.4 millioen bleek
de behoefte aan kapitaal op lange- en op middelbare termijn voor aankoop
of herstel van boerderijen en voor andere investeringsdoeleinden. Ook bleek
de vraag naar hypothecaire geldleningen voor nieuwbouw in verband met de
financieringsregelingen woningbouw ook dit jaar weer beduidend.
Onder de debetsaldi worden in verband met de bepalingen van de
algemene vergunning 40 D van de Nederlandsche Bank bij onze boerenleen
banken behalve de debetsaldi in rekening-courant tevens begrepen de voor
schotten aan natuurlijke personen zonder hypothecaire dekking en die aan
rechtspersonen met korte looptijd. De stijging der debetsaldi in 1950 was be
langrijk. maar niet onrustbarend. In de eerste plaats is sterke credietbehoyfte
ontstaan door de inning van heffingen en van achterstallige belastingen. Voorts
is de stijging veroorzaakt door de behoefte aan middelen voor het verdere
herstel van het bedrijfsleven ten plattelande, in het bijzonder in de agrarische
sector, waarin gedurende de oorlog een belangrijke beperking van de veestapel
en inschrompeling van het veredelingsbedrijf plaats vond, noodzakelijke ver
nieuwingen werden nagelaten en de productiviteit van de bodem ten achter was
gekomen door de geringe bemestingsmogelijkheid. Ter betaling van de nood
zakelijke bedrijfsbenodigdheden tegen sterk gestegen prijzen en om de bedrijfs
voering door mechanisatie der individuele bedrijven en door verbetering en
vernieuwing van de apparatuur der landbouwcoöperaties doelmatiger en ratio
neler te doen verlopen, waardoor naast besparing van arbeidstijd en arbeids
krachten, opvoering van productie kan worden verkregen, werden vele gelden
opgenomen.
Vergelijken wij de cijfers der debetsaldi per 1 Januari 1950 met die
van September 1950, dan constateren wij een stijging van 182.1 millioen tot
211 millioen of van 15.9 een percentage, waaruit blijkt, dat van een onrust
barende expansie geen sprake is geweest. Beter spreekt nog een andere ver-
15
gelijking, n.1. die tussen het cijfer der debetsaldi per 31 December 1939 en dat
per 30 September 1950, respect, 154.5 millioen en 211 millioen. Deze doet
ons zien, dat, rekening houdende met de sterk gestegen prijzen over de gehele
linie (of, zo men wil, met de sterk gedaalde koopkracht van de gulden sinds
1939), de credietuitzetting per 31 December 1939 verhoudingsgewijze zelfs
belangrijk hoger was dan thans.
Zoals reeds in het algemene gedeelte van dit verslag is opgemerkt, be
horen tot de gebeurtenissen van zeer ingrijpende betekenis voor het boeren
leenbankwezen de in begin December 1950 door de Nederlandsche Bank afge
kondigde credietbeperkingsmaatregelen. Het is o.i. niet voor bestrijding vatbaar,
dat in de huidige moeilijke omstandigheden en in het bijzonder gelet op de
ongunstige betalingsbalans en het deficit op de begroting, maatregelen van de
overheid gewettigd kunnen zijn om het inflatiegevaar te keren. In het bijzonder
heeft de Nederlandsche Bank als beschermster van het monetaire evenwicht
ten deze een dure plicht. Ofschoon wij erkentelijk zijn voor het volledig begrip,
dat de directie van de Nederlandsche Bank bij de voorafgaande besprekingen
heeft getoond voor de bijzondere structuur van de landbouwcredietbanken,
mogen wij niet verhelen, dat wij bij de practische uitwerking op bezwaren
stuiten, die door ons onder de aandacht van de Nederlandsche Bank zijn ge
bracht en voor welke, naar wij vertrouwen, alsnog door nader overleg een
oplossing zal kunnen worden gevonden.
Toelichting bij de Balans
De meeste balansposten spreken voor zichzelfhieronder volgt slechts
dan een omschrijving daarvan, indien de korte aanduiding op de balans daar
toe aanleiding geeft.
Ten aanzien van de activa van de balans:
Deposito's en
bankpapier in
vreemd geld.
's Rijks
Schatkist.
Effecten.
De tegenwaarde van vreemd geld in portefeuille
en van saldi in vreemde valuta, uitstaande bij buiten
landse correspondenten zowel voor eigen rekening als
voor rekening van derden.
Op speciale voorwaarden was per 1 Januari 1950
geplaatst een bedrag van99.380.000.00
In de loop van dit jaar is dit bedrag vermeer
derd met10.000.000.00
zodat op 31 December 1950 was geplaatst een
bedrag van 109.380.000.00
Op 31 December 1949 was het effectenbezit op
de balans opgenomen voor171.062.947.19
In 1950 is dit bezit door aankoop vermeerderd
met 12.464.593.13
183.527.540.32
door uitloting verminderd met473.700.00
Transporteren 183.053.840,32
