r
tweede helft van 1967 per maand een bedrag van f 60 miljoen aan nieuwe voorschotten
verstrekt door de boerenleenbanken en de Boeren-Hypotheekbank samen. Ook de
uitleningen van de centrale bank namen toe.
Grafiek 7
Door boerenleen
banken en Boeren-
Hypotheekbank
verstrekte leningen
In miljoenen guldens
1966
1967
rSï-.
y
f
De kredietactiviteit leefde in de tweede helft van het jaar zo sterk op dat het bedrag
aan nieuwe verstrekkingen voor het jaar in zijn geheel aanzienlijk hoger kwam dan in
de voorgaande jaren. Tot dan toe was 1964 in dat opzicht een topjaar geweest. In 1965
en 1966 daalde het bedrag van de nieuwe verstrekkingen, maar in 1967 kwam het op
f 720 miljoen, te vergelijken met f 692 miljoen in 1964. Daarbij trad in 1967 een
verschuiving op in de hypothecaire leningen van de Boeren-Hypotheekbank naar de
plaatselijke banken.
In de agrarische sector nam de kredietvraag weinig of niet toe. Individuele bedrijven
in de land- en tuinbouw namen nieuwe voorschotten op tot een bedrag van f 279
miljoen, te vergelijken met f 274 miljoen in het voorgaande jaar.
Van het genoemde bedrag was f 196 miljoen bestemd voor de landbouw in enge zin,
voornamelijk gemengde bedrijven, akkerbouw en veehouderij (zie tabel 10). Ook de
loonbedrijven rekenen wij tot deze categorie, aangezien zij hoofdzakelijk ten behoeve
van de akkerbouw werkzaam zijn. Het bedrag van f 196 miljoen was ruim 10 procent
hoger dan het bedrag van f 174 miljoen dat in 1966 aan deze categorie bedrijven werd
verstrekt. Daarbij moet worden bedacht dat de financiële regelingen die het Ontwik-
kelings- en Saneringsfonds voor de Landbouw in 1965 en 1966 heeft ingevoerd, ook in
1967 nog stimulerend op de kredietvraag van de landbouw hebben gewerkt. In ons
vorig jaarverslag hebben wij reeds op die invloed gewezen. Indien men daarmee
rekening houdt, blijkt dat de normale vraag naar investeringsfinanciering in het
verslagjaar slechts weinig hoger was dan in het jaar dat eraan voorafging.
In de tuinbouw vertoont de kredietvraag al enige jaren een vrij sterke daling. In de
64
loop van het verslagjaar is die daling doorgegaan. Aan tuinders werden nieuwe
voorschotten ten bedrage van f 83 miljoen verstrekt, te vergelijken metf 100 miljoen
in het voorgaande jaar en f 140 miljoen in het topjaar 1964. Een nadere beschouwing
hierover geven wij aan het einde van dit verslag.
In genoemde bedragen zijn behalve bedrijfsfinancieringen ook leningen voor de
financiering van woningen begrepen; ten behoeve van landbouwers voor f 16 miljoen
en aan tuinders voor f 10 miljoen.
De coöperatieve instellingen van de landbouw hebben in het verslagjaar aanzienlijk
minder leningen opgenomen dan in het voorgaande jaar. Bedroeg het totaal aan
nieuwe leningen in deze categorie in 1966 nog f 34 miljoen, in 1967 daalde het bedrag
tot f 18 miljoen. De daling deed zich voor in de uitleningen van de centrale bank. Het
gaat daarbij om een betrekkelijk kleine groep van grote bedrijven; incidentele
verschuivingen in financieringsschema's hebben in deze daling een aanzienlijke rol
gespeeld. Verderop zal blijken dat de opgenomen kredieten in rekening-courant
daarentegen sterk zijn toegenomen.
In totaal nam de agrarische sector bij onze organisatie nieuwe leningen op tot een
bedrag van f 297 miljoen, hetgeen overeenkomt met meer dan 40 procent van het
geheel. In het voorgaande jaar was het een bedrag van f 308 miljoen, dat toen echter
52 procent van het geheel uitmaakte. De daling van het percentage is voornamelijk een
gevolg van de geringere uitleningen aan coöperatieve instellingen en de sterke stijging
van de kredietvraag in de niet-agrarische sectoren.
In deze opstelling hebben wij personen die de landbouw als nevenbedrijf uitoefenen
niet tot de agrarische sector gerekend. De financiering ten behoeve van dit soort
nevenbedrijven is in tabel 10 opgenomen onder de bedrijfsfinanciering van 'overige
groepen'. Ofschoon het daarbij steeds om geringe bedragen gaat, was met deze
financiering van nevenbedrijven, waaronder overigens ook niet-agrarische neven-
bedrijven kunnen voorkomen, nog f20 miljoen gemoeid.
Aan bedrijven buiten de agrarische sector werd in het verslagjaar f 166 miljoen in de
vorm van nieuwe leningen ter beschikking gesteld, te vergelijken met f 93 miljoen in
het voorgaande jaar. Deze bedragen omvatten ook de financiering van woningen of
woon-winkelhuizen van zelfstandige ondernemers en andere gecombineerde
investeringen. Voor woningen van zelfstandige ondernemers was in elk van beide
jaren rond een kwart van de genoemde bedragen bestemd. Het hoge bedrag van
f 166 miljoen in 1967 is beïnvloed door leningen van de centrale bank aan onderne
mingen die niet tot het midden- en kleinbedrijf gerekend kunnen worden. Deze
leningen hebben in zekere mate het karakter van beleggingen. Voornamelijk tengevolge
van deze omstandigheid steeg het aandeel van de niet-agrarische bedrijven tot 23
procent, nadat het in de voorgaande jaren doorgaans op 15 procent had gelegen.
De kredietverlening aan middenstandsbedrijven, met name aan bedrijven in de
detailhandel, blijft een vrijwel constante toeneming vertonen. Ons streven blijft er dan
ook op gericht de bancaire dienstverlening aan middenstanders, naast de dienst
verlening aan agrarische ondernemers, op gelijkwaardige wijze te verzorgen. In dit
verband kunnen wij vermelden dat aan onze boerenleenbanken ook kredietadviseurs
ten dienste staan voor het midden- en kleinbedrijf buiten de agrarische sector.
65
