20
door de boerenleenbanken in de aanvullende financiering van de daaruit voortvloeiende additionele
credietvraag worden voorzien, zonder dat een bovenmatige belasting met risico's behoeft te worden
gevreesd. Een logisch uitvloeisel van deze regeling zou zijn geweest, dat de desbetreffende door
het Borgstellingsfonds gedeeltelijk gedekte voorschotten onttrokken zouden zijn aan de werking
van de credietbeperkingsregeling en derhalve aan een eventuele aantrekking van de debetrente als
gevolg van een verdere verhoging van de disconto-rente door De Nederlandsche Bank.
In een enkel geval werd in de tuinbouw reeds op de werking van het Borgstellingsfonds
vooruitgelopen ter bevordering van een omschakeling op glascultuur; in de desbetreffende streek
bood het koude-grondbedrijf wegens zijn geringe oppervlakte practisch geen redelijke bestaansbasis
meer. Door de samenwerking van de Rijksoverheid met Provincie en Gemeente en de veilingorga
nisaties kan alsdan een borgstelling van 85% worden gesteld. Het Borgstellingsfonds voor land- en
tuinbouw zal doorgaans niet verder garant blijven dan tot 50% van het door de voorschotnemer te
financieren bedrag.
Overigens gaven de kwade uitkomsten van sommige sectoren in de koude-grondcultures tij
dens het verslagjaar het Centraal Bureau van de Tuinbouwveilingen aanleiding om in samenwerking
met het coöperatieve landbouwcredietwezen een regeling voor te bereiden tot verstrekking van cre-
dieten tot beperkte bedragen ter overbrugging van liquiditeitsmoeilijkheden, die in het lopende jaar
moeten worden gevreesd als gevolg van de tegengevallen opbrengsten in het verslagjaar.
Ook in de Noord Oost Polder kon door samenwerking van Staat, organisatie en boerenleenban
ken bij de verpachting in het begin van het verslagjaar van nieuwe bedrijven aan pioniers veel goeds
tot stand worden gebracht. De verpachting beliep 2670 Ha.; voor de financiering van een gedeelte
daarvan werd beroep gedaan op onze boerenleenbank; voor een beperkt bedrag werden de ver
strekte credieten gegarandeerd gezamenlijk door de Staat (door tussenkomst van de Herstelbank)
en het Noord Oost Polder Garantiefonds. Ook voor onze jonge boerenleenbank in de Noord-Oost-
Polder klemmen de bezwaren van de credietbeperkingsregeling, daar de financieringsbehoeften stij
gen al naar gelang nieuwe uitgiften van bedrijven plaats vinden, zodat de beperking der credietver-
leningen, behoudens crediet-opneming bij De Nederlandsche Bank, tot 105% van de uitstaande cre
dieten op 30 September 1950 een ernstige belemmering betekent.
In het verslagjaar werd voorts veel aandacht besteed aan een stelsel van doelmatige taxatie
voorschriften teneinde de beheerders der boerenleenbanken in staat te stellen om met handhaving
van de immer noodzakelijke voorzichtigheid bij de waardering van onderpanden, die in verband met
allerlei prijsregelingen op het gebied van verkoopprijzen en van huren en pachten grote moeilijkhe
den biedt, toch een verantwoorde credietfinanciering, die enigermate is aangepast aan het gestegen
prijsniveau van bedrijfsuitgaven, mogelijk te maken.
Inmiddels stegen door een verdere prijsstijging met name de bedrijfscredieten verleend aan de
aan- en verkoopverenigingen, evenals aan de boerenbonden, die zelf het aan- en verkoopbedrijf uit
oefenen. Deze credietfinanciering zal echter slechts dan voor verdere verhoging in aanmerking kun
nen komen, indien ook de aansprakelijkheidsbasis dezer verenigingen wordt vergroot, dan wel ge
deeltelijk in de eigen financiering wordt voorzien. Zulks wordt door de economische instellingen van
land- en tuinbouw nog altijd niet voldoende ingezien, alhoewel ook de kentering in het financieel
getij, waarbij crediet duurder en moeilijker te verkrijgen wordt, daartoe noopt.
Ook de gemeentebesturen treden meer en meer als credietvragers bij de boerenleenbank op,
nu zij na de recente koersdalingen ter beurze nauwelijks nog bij de beleggingsinstellingen kunnen
slagen met onderhandse leningen en tengevolge van de credietbeperkingsregelingen voor rekening-
courant-crediet dikwijls niet bij andere bankinstellingen terecht kunnen. De aandrang van de zijde van
plattelandsgemeenten, om onderhandse leningen bij de boerenleenbanken onder te brengen, werd zo
groot, dat daaraan niet verder meer kon worden voldaan, zodat zo mogelijk nog slechts met reke-
21
ning-courant-crediet financiële hulp wordt geboden. Ook daarmede kunnen evenwel de boerenleen
banken slechts in beperkte mate behulpzaam zijn; een oplossing voor deze financieringsmoeilijkheden,
waarin slechts van overheidswege kan worden voorzien, ware wenselijk.
Ter afronding van de gedane mededelingen inzake de crediet- en voorschotverlening door de
boerenleenbanken kan worden opgemerkt, dat van de per ultimo 1950 uitstaande credieten en voor
schotten tot een totaal bedrag van bijna 110 milhoen was verstrekt aan boeren en tuinders 55%,
waarvan 1/5 deel onder borgtocht. Van het evengenoemde totaal aan uitzettingen door boerenleen
banken betrof 17% landbouwcoöperaties en verenigingen, tezamen voor een bedrag van 19 mil-
lioen; hiervan heeft een bedrag van ongeveer 2,6 millioen betrekking op 153 landbouwwerktuigen
coöperaties, die door onze boerenleenbanken worden gefinancierd. De overblijvende 28% waren be
leggingen, bestaande overwegend uit hypothecaire leningen aan personen buiten de landbouw en be
troffen verder uitzettingen bij gemeenten en waterschappen.
De beschouwingen over de gang van zaken bij de aangesloten boerenleenbanken moge worden
besloten met een op basis van maandstaatgegevens samengestelde
GECOMBINEERDE BALANS1) VAN DE AANGESLOTEN BOERENLEENBANKEN.
PER 31 DECEMBER 1950.
(in duizenden guldens)
Activa
Passiva
1Liquiditeiten:
Kas
Centrale Bank
7.314
439.344
5.
6.
Vrije reserves:
Creditgelden:
17.808
overige liquiditeiten
4.352
451.010
Spaarbank
512.161
2. Debetsaldi:
In lopende rekening
Nog te verrekenen pos
58.374
in rekening-courant
overige debetsaldi
39.357
10.121
49.478
ten
Centrale Bank
Andere banken
2.313
104
496
573.448
3. Beleggingen:
30.033
7.
Diverse rekeningen:
5.331
leningen aan provincies,
gemeenten en water
schappen
vaste hypotheken
overige beleggingen
9.068
47.437
3.236
89.774
4. Diverse rekeningen:
6.325
5967587
596.587
l) Zonder rente en zonder bijboeking winst 1949.
